Thơ ngụ ngôn La Fontaine (La phông ten)

La-Phông-Ten (Jean de LaFontain) sinh năm 1621, mất năm 1695 là nhà thơ lỗi lạc của nước Pháp thế kỷ 17.
Trong suốt cuộc đời mình, ông để lại cho hậu thế hàng trăm bài thơ ngụ ngôn xuất sắc luôn luôn mang giá trị thời đại. Những bài học giản dị, hóm hỉnh đầy ý nghĩa sâu sắc, mang tính luân lý rõ rệt. Nhân vât trong thơ ngụ ngôn của ông phần nhiều là các con vật quen thuộc, tất cả đều mang tính cách con người cụ thể trong xã hội đương thời. La – Phong – Ten chê bai tính keo kiệt, thói lười biếng, huyênh hoang, tính ích kỷ, ganh tị, tham lam, xảo quyệt; ông thương cảm tính viển vông ngây thơ, cả tin đến mức ngờ nghệch của con người; ông đả kích sâu cay thói “cá lớn nuốt cá bé”, cậy quyền hống hách...
Đọc thơ ngụ ngôn La – Phông – Ten, chúng ta sẽ nhận ra nhiều bài học bổ ích

Một con lừa kêu ca vất vả,
Chủ làm vườn đối xử khắt khe.
Hàng ngày từ sớm tinh mơ,
Gà chưa gáy sáng đã khua dậy rồi.
Rau thồ nặng kịp thời đi chợ,
Giấc ngủ ngon nào có bao giờ,
Xin trời thương lấy kiếp lừa,
Đổi cho chủ khác để lừa nhàn hơn.
Thần số phận nghĩ thương lừa nọ,
Liền đổi cho ông chủ thuộc da.
Khỏi phải dậy sớm chợ xa
Hàng ngày thồ các tấm da trên mình.
Nhưng mùi da thối rình nhức óc,
Lừa than rằng càng cực khổ hơn,
Thà rằng chủ cũ còn hơn,
Chủ mới khắc nghiệt đánh đòn luôn tay.
Thần số phận cho thay lần nữa,
Chủ mới này chuyện nghiệp đốt than.
Buổi sáng quả thực thư nhàn,
Buổi chiều vất vả lại làm quá khuya.
Lại kêu ca vẫn chưa vừa ý.
Lại cầu thần số phận giúp thêm.
Nằn nì gây nhiễu gây phiền.
Làm thần tức giận nổi cơn lôi đình.
Thần lớn tiếng mắng con lừa nọ:
“Đứng núi này ngỡ núi kia hơn,
Suốt đời những thở cùng than,
Đổi thay đã lắm hỏi nên chuyện gì!?”

Một con diệc đôi chân cao ngẳng,
Vươn cổ dài lững thững ven sông.
Nước trong cá chép vẫy vùng,
Cá măng cũng lượn nhiều vòng quẩn quanh.
Bắt quá dễ diệc không thèm bắt,
Vì bấy giờ chưa đến gìơ ăn.
Diệc còn đủng đỉnh dạo quanh,
Chờ khi đói bụng sẽ quay lại tìm.
Một lát sau thấy thèm thấy đói,
Quay lại tìm chỉ thấy rô con.
“Ăn rô chẳng bõ bẩn mồm”,
Diệc nghĩ bụng vậy, quyết tìm cá ngon.
Lại xuất hiện vài con cân cấn,
Diệc lại rằng : “cá nhép không ăn”.
Lội mò suốt một khúc sông,
Cuối cùng đói quá đành dùng ốc sên.
Đừng chê những cái con con,
Kẻo khi gặp phải cái còn tệ hơn.
Sống ở đời đừng nên kén quá,
Kén quá thường lỡ cả dịp may!

Một anh chàng có con gà quý,
Mỗi một ngày đẻ một trứng vàng.
Chàng ta muốn chóng giầu sang,
Đem gà mổ thịt moi vàng cho nhanh.
Nào ngờ đâu khi phanh bụng nó,
Chỉ thấy toàn loại trứng thường ăn.
Thói đời muốn bốc thật nhanh,
Thì hay dẫn tới tay không sớm chiều.
Xưa nay tham quá thành liều,
Cho nên chì mất kéo theo cả chài.

Con mèo già lẫy lừng danh tiếng,
Đã bao phen làm chuột mất hồn.
Gặp mèo là chuột chạy luôn,
Ào ào tán loạn trốn luồn hang sâu.
Ngày đêm chẳng dám thò đầu,
Chuột lớn, chuột bé lo âu cả bầy.
Đói dài biết tính sao đây,
Bàn mưu tính hết kế này kế kia.
Lão chuột già trụi lông hiến kế,
Một mưu sâu chẳng phải tầm thường,
Đó là kiếm một cái chuông,
Rồi đem buộc chặt vào luôn cổ mèo,
Hễ nghe tiếng chuông kêu báo động,
Ta biết ngay mèo ở cạnh ta.
Chuông rền báo động gần xa,
Cả bầy tán thưởng cho là rất hay!
Mưu sâu ấy nghe hay đáo để.
Nhưng hỏi ai dám đến gần mèo?
Cổ mèo, ai dám đến treo?
Cả bầy im thít chẳng ai nhận làm.
Mới hay rôm rả khi bàn,
Còn khi thực hiện thì toàn lảng ra!

Ễnh ương nọ ngắm bò to béo,
Thấy thân hình bò đẹp làm sao!
Nhìn mình thì bé tí teo,
Không hơn quả trứng tức nào tức hơn.
Ễnh hậm hực tìm luôn thượng sách,
Cố phình ra để lớn bằng bò.
Nhịn hơi phình mãi cho to,
Rồi còn cố gọi để bò ngắm xem.
Bò thương hại cố khuyên giải ễnh,
Ễnh khăng khăng chẳng chịu nghe Bò.
Dồn hơi da bụng căng to,
Đinh ninh sắp lớn bằng Bò đến nơi.
Thương thay con ễnh dở hơi,
Tù và nổ toạc, hết đời đứa ngu!
Ngu như ễnh trên đời không hiếm,
Sức một hai ngỡ tưởng là mười,
Tỉnh ra thì đã xong đời!

Cây sồi nọ gốc to tán rộng,
Nhưng trên cây quả nhỏ con con.
Bí ngô quả lớn một ôm,
Nhưng cây thì lại nhỏ thon bò dài.
Tạo hoá đã an bài như vậy,
Lẽ đương nhiên hợp lý mà thôi.
Một chàng nằm dưới bóng sồi.
Chê cười tạo hoá xếp sai lẽ thường.
Quả của sồi giá nhường cho bí,
Quả bí to hoán vị cho sồi.
Mới tránh khỏi chuyện ngược đời:
Cây to quả bé, cây còi quả to
Mải suy ngẫm về to với nhỏ,
Chàng chợp đi một giấc ngủ ngon.
Cành sồi gió thổi ngả ngiêng,
Một quả rơi xuống rụng tin mũi chàng.
Chàng tỉnh dậy bàn hoàng sợ hãi.
Tạ ơn trời khéo xếp làm sao.
Nếu là quả bí rơi vào,
Thì mũi bẹp dí, đầu sao còn lành?
Tạ ơn thượng đế anh minh,
Việc người đã xếp thì đừng có chê!